Basın deyince ilk akla gelen gazete ve matbaadır. Hepimiz tarih okuduk. ‘’Tarih yazının icadıyla başlar.’’ Dendiğini de biliyoruz. İlk yazıların çivi yazısı Hiyeroglif yazısı olduğunu da yine tarih okuyanlar bilir. Çivi yazısı çamurdan yapılmış tabletler üzerine yazılan ve bu tabletlerin pişirilmesiyle sonsuza kadar ulaşan bir yazı. Hiyeroglif yazısı da Papirüs kağıtları üzerine resmedilerek yapılmış bir yazı. Bunun daha genişini okuyan araştıran herkes bilir. Matbaa ve kağıt ise daha sonralardaki icat. Uygurluların batıdan önce basım yaptığını da hatırlatmak isterim.
Bizler ilk gazete reklamını filmlerden gördük. Filmin senaryosunda genç çocukların , ‘’ Yazıyor, yazıyor’’ diye koşarak gazete satarken trafik kazası geçirdiğini de film senaryosu olarak biliyorum.
1965 yılında Ortaokula geldiğimde gazeteciyi ( gazete satan adamı ) ve ilk gazeteyi almayı yaşadım. O günden bu güne gazete ve gazetecilik ve bunun olmazsa olmazı yazarlık, basım, basın çalışanı hep hayatımızla yan yana oldu. Sonraları basının da bir bayramı olduğu, basın çalışanlarının da kutlandığını önemli gün ve haftalar arasına kattık. Peki bu nereden çıktı derseniz, tarihçesi biraz uzun.
Gazeteciler Cemiyeti 10 Haziran 1946 yılında toplanarak Basın günü kararlaştırmış. İlk önce Osmanlı zamanında Türkçe çıkan ilk gazetenin ilk çıktığı gün üzerinde durulmuş. İlk çıkan gazete1831 yılında çıkan Takvim-i Vakayi olduğu üzerinde. Fakat bu tarih kesin değildir kanaati üzerine ikinci Meşrutiyetin ilanı günlerine gidilmiş. O zamana kadar çıkacak gazeteleri devlet görevlileri kontrol eder, izin verirse basılırmış. Bunun adına da sansür denir. Fakat ikinci Meşrutiyet zamanında 24 Temmuz 1908’de sansürün kaldırıldığı gün olarak giren kayıtlar incelenmiş ve 24 Temmuz Basın Bayramı ilan edilmiş.
Osmanlı zamanında ilk çıkan gazete Takvim-i Vakayi olarak bilinse de Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa İstanbul’dan önce Mısır’da 20 Kasım 1828 yılında Vakayı Mısıriye Kahire gazetesini çıkarmış.
Gazetecilik böyle devam ederken ikinci çıkan gazetenin 1840 yılında yayımlanan Ceride-i Havadis’tir. Osmanlıların zamanında bu iki gazetede resmi ve yarı resmiydi. Fakat ilk özel gazete Tercüman-ı Ahval’dır. Tercüman-i Ahval’i Agah Efendi EKİM 1860 yılında çıkarmıştır. Agah efendi önceleri bu gazeteyi haftada bir derken haftada iki , haftada üç, haftada dört diye çoğaltırken nihayetinde Cuma hariç her gün çıkarmaya başlamış. Bu gazeteyle birlikte Yeni Osmanlılar yetişmiş, Milliyetçilik fikirleri gazetede işlenmiş ve sonucunda da önemli bir yol gösterici olmuş.
İşte 24 Temmuz’u Basın Bayramı ilan edilişinden sonra her yıl Basın Bayramı kutlanmaya başlamış. Bugün de gazetecilik ve basın adına yayınlar, demeçler, kutlama metinleri yayınlanır olmuş. Bir gazeteci olarak ben de 24 Temmuz Basın Bayramını kutluyorum.
Şimdi dönelim asıl amaca. İkinci Meşrutiyet ile birlikte ,’’ Basın hürdür, sansür edilemez.’’ Fikri gelişirken o günden bu güne kadar acaba basın hür müdür ?. Diyeceksiniz ki herkes istediğini yazıyor, hürdür. Ama Türkiye ‘de yaşanan ve bugün son şartları gelişmiş basın ve yayının nasıl çalıştığını da kimseye tarif etmek gerekmez çünkü herkes biliyor.
Basın hem emek hem para gerektiren bir meslek. Eğer Zülfiyare dokunmayacaksanız çıkardığınız gazetenin ve çalıştırdığınız matbaanın masraflarını cebinizden karşılayacak bol paranız olması gerekiyor. Eğer ekonomik sıkıntı içindeyseniz veya birileri sizin üzerinizde gerek idari, gerek ekonomik baskı kurmuşsa sizin Hürriyetinizi , hürlüğünüzü biraz sıkıntıya sokmuştur. Türkiye şartlarında bugün bir basın aracı olan gazete ve gazeteciliği devam ettirmek zor hale gelmiştir. Burnumuzun dibindeki SEKA’yı, Türkiye’de ki bütün kağıt fabrikalarını elden çıkarmış bir ülke olarak bugün kağıdın dövizlerle uçuştuğunu söylersek basın zor durumdadır. Her gün artan ekonomik zorluklar karşısında basında eleman çalıştırmak ve onların hak ettiği ücretleri ödeyecek kadar para girdimiz olmazsa basın zor iştir. Hele Anadolu basını. Devletten gelen küçük ilanlarla ve basının yan girdileri matbaa ürünlerini basmakla basını devam ettirip ayakta kalmak zor iştir. Bu zorluklar içinde 24 Temmuz Basın Bayramını hak ederek kutlayan bütün basın camiasına kolay gelsin diyorum. Saygılar.